Hợp đồng vận chuyển hàng hóa 

Hợp đồng vận chuyển hàng hóa đóng vai trò quan trọng trong hoạt động thương mại và logistics, là cơ sở pháp lý điều chỉnh mối quan hệ giữa bên vận chuyển và bên thuê vận chuyển. Đây là sự thỏa thuận nhằm đảm bảo hàng hóa được di chuyển an toàn, đúng thời hạn và địa điểm, đồng thời xác định rõ quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của các bên.

Trong bối cảnh giao thương ngày càng phát triển, việc hiểu rõ bản chất, đặc điểm và các quy định liên quan đến hợp đồng vận chuyển hàng hóa không chỉ giúp tối ưu hóa hoạt động kinh doanh mà còn góp phần giảm thiểu rủi ro pháp lý. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các khía cạnh pháp lý và thực tiễn của hợp đồng vận chuyển hàng hóa, từ khái niệm, đặc điểm đến quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia.

Hợp đồng vận chuyển hàng hóa là gì?

Dịch vụ vận chuyển hàng hóa là hoạt động trong đó các tổ chức hoặc cá nhân kinh doanh thực hiện các công việc cần thiết để di chuyển hàng hóa từ địa điểm này sang địa điểm khác theo thỏa thuận với bên có nhu cầu, nhằm nhận được khoản thù lao tương ứng. 

Hoạt động vận chuyển hàng hóa được thực hiện dựa trên cơ sở hợp đồng. Hợp đồng vận chuyển hàng hóa là sự thỏa thuận giữa các bên, trong đó bên vận chuyển có nghĩa vụ vận chuyển hàng hóa đến địa điểm đã được xác định trong hợp đồng và bàn giao cho người được quyền nhận. Đổi lại, bên thuê vận chuyển có trách nhiệm thanh toán cước phí vận chuyển cùng các khoản chi phí phụ liên quan. 

 

Đặc điểm của hợp đồng vận chuyển hàng hóa 

Hợp đồng vận chuyển hàng hóa là một dạng của hợp đồng vận chuyển tài sản, do đó, Hợp đồng vận chuyển hàng hóa mang các đặc điểm pháp lý đặc trưng của hợp đồng vận chuyển tài sản và một số đặc trưng riêng, bao gồm: 

Thứ nhất, tính chất song vụ, đền bù và linh hoạt theo hình thức giao kết: 

Hợp đồng vận chuyển hàng hóa là hợp đồng song vụ, trong đó quyền lợi và nghĩa vụ của các bên gắn kết chặt chẽ với nhau – quyền của bên này tương ứng với nghĩa vụ của bên kia và ngược lại. Bên vận chuyển có trách nhiệm chuyển hàng hóa đến địa điểm đã thỏa thuận và nhận thù lao dịch vụ. Ngược lại, bên thuê vận chuyển phải thanh toán cước phí và các chi phí liên quan, đồng thời được nhận hàng hóa tại địa điểm đã ấn định.  

Quan hệ hợp đồng này mang tính đền bù, vì cả hai bên đều đạt được lợi ích kinh tế: bên vận chuyển nhận thù lao, còn bên thuê vận chuyển hoàn thành việc di chuyển hàng hóa đến đích.  

Tùy vào từng trường hợp, hợp đồng có thể là hợp đồng ưng thuận hoặc hợp đồng thực tế. Với các dịch vụ vận chuyển công cộng (ví dụ: vận chuyển theo tuyến cố định), hợp đồng chỉ phát sinh nghĩa vụ khi bên thuê vận chuyển giao hàng hóa cho bên vận chuyển, được xem là hợp đồng thực tế. Ngược lại, các hợp đồng mang tính tổ chức vận chuyển, như thuê toàn bộ phương tiện (tàu, máy bay) hoặc một phần phương tiện, được xem là hợp đồng ưng thuận, vì nghĩa vụ được xác lập ngay khi các bên đạt được thỏa thuận. 

Thứ hai, khả năng mang tính chất vì lợi ích của người thứ ba. 

Hợp đồng vận chuyển hàng hóa có thể được thiết lập vì lợi ích của người thứ ba, cụ thể là người nhận hàng hóa. Mặc dù không tham gia vào quá trình giao kết hợp đồng, người nhận hàng có quyền yêu cầu bên vận chuyển bàn giao hàng hóa đúng thời hạn và tại địa điểm đã thỏa thuận trong hợp đồng. 

Thứ ba, đối tượng của hợp đồng vận chuyển hàng hóa. 

Đối tượng của hợp đồng vận chuyển hàng hóa là hoạt động dịch vụ nhằm di chuyển hàng hóa từ một địa điểm này sang địa điểm khác theo thỏa thuận. Bản chất của hoạt động này là sự thay đổi vị trí địa lý của hàng hóa, được thực hiện thông qua các phương tiện và hình thức vận chuyển phù hợp. 

Thứ tư, phân loại hợp đồng vận chuyển hàng hóa. 

Hợp đồng vận chuyển hàng hóa có thể được phân loại dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau, bao gồm:  

• Theo phương tiện vận chuyển: vận chuyển bằng đường bộ, đường sắt, đường thủy, đường hàng không, hoặc kết hợp nhiều phương tiện.  

• Theo phạm vi lãnh thổ: vận chuyển nội địa hoặc vận chuyển quốc tế.  

• Theo hành trình vận chuyển: vận chuyển đơn tuyến hoặc vận chuyển đa phương thức (kết hợp nhiều phương tiện trên các đoạn hành trình khác nhau). 

Những đặc điểm trên không chỉ phản ánh bản chất pháp lý của hợp đồng vận chuyển hàng hóa mà còn thể hiện sự đa dạng và linh hoạt trong cách thức tổ chức, thực hiện hoạt động vận chuyển trong thực tiễn. 

 

Quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng vận chuyển hàng hóa 

Quyền và nghĩa vụ của bên vận chuyển 

Thứ nhất, tiếp nhận hàng hóa  

Bên vận chuyển có nghĩa vụ cung cấp phương tiện vận chuyển phù hợp để tiếp nhận hàng hóa tại thời điểm và địa điểm đã thỏa thuận trong hợp đồng. Phương tiện phải đáp ứng các yêu cầu về vận chuyển và bảo quản hàng hóa, tương thích với đặc tính của hàng hóa.  

Trường hợp bên vận chuyển tiếp nhận hàng hóa chậm trễ, dẫn đến chi phí bảo quản phát sinh, bên vận chuyển phải bồi thường thiệt hại cho bên thuê vận chuyển. Ngược lại, nếu bên thuê vận chuyển giao hàng chậm, bên vận chuyển có quyền yêu cầu bồi thường các chi phí phát sinh do việc lưu giữ phương tiện.  

Bên vận chuyển được quyền từ chối nhận hàng hóa không đúng chủng loại đã thỏa thuận, đặc biệt khi việc thay đổi hàng hóa ảnh hưởng đến lợi ích của mình hoặc các bên thuê vận chuyển khác. Ngoài ra, bên vận chuyển có thể từ chối hàng hóa không đáp ứng tiêu chuẩn đóng gói, hàng hóa cấm lưu thông, hoặc hàng hóa nguy hiểm, độc hại.  

Trong trường hợp hợp đồng quy định bên thuê vận chuyển chịu trách nhiệm xếp hàng lên phương tiện, bên vận chuyển có nghĩa vụ hướng dẫn cách sắp xếp và có quyền yêu cầu thực hiện đúng hướng dẫn. 

Thứ hai, tổ chức vận chuyển hàng hóa  

Bên vận chuyển phải đảm bảo hàng hóa được vận chuyển đến địa điểm đã thỏa thuận. Nếu giao sai địa điểm, bên vận chuyển chịu trách nhiệm thanh toán chi phí vận chuyển hàng hóa đến đúng địa điểm quy định.  

Bên vận chuyển có nghĩa vụ bảo quản hàng hóa bắt đầu từ khi bên vận chuyển tiếp nhận hàng và kết thúc khi hàng được giao cho người nhận tại địa điểm trả hàng. Bên vận chuyển phải đảm bảo hàng hóa được bảo quản đúng cách trong suốt quá trình vận chuyển. 

Thứ ba, trả hàng hóa cho người có quyền nhận  

Bên vận chuyển phải bàn giao hàng hóa cho người có quyền nhận theo đúng thỏa thuận. Bên vận chuyển có nghĩa vụ thông báo cho người nhận khi hàng hóa đến nơi, trừ trường hợp các bên thỏa thuận giao hàng trực tiếp tại địa chỉ của người nhận.  

Hàng hóa phải được trả theo phương thức đã nhận, đảm bảo tính nhất quán trong quá trình vận chuyển.  

Trường hợp người nhận hàng không có mặt/nhận hàng tại địa điểm và thời điểm đã thỏa thuận, bên vận chuyển có thể gửi hàng tại nơi lưu giữ và thông báo ngay cho bên thuê vận chuyển hoặc người có quyền nhận. Chi phí lưu giữ, bảo quản sẽ do bên thuê vận chuyển hoặc người nhận chịu.  

Quyền và nghĩa vụ của bên thuê vận chuyển 

Thứ nhất, giao hàng hóa cho bên vận chuyển  

Bên thuê vận chuyển có nghĩa vụ giao hàng hóa đúng thời gian, địa điểm và theo phương thức đã thỏa thuận. Hàng hóa phải được đóng gói đúng quy cách, ghi rõ ký hiệu và mã hiệu.  

Trừ trường hợp có thỏa thuận khác, bên thuê vận chuyển chịu chi phí bốc xếp hàng hóa lên phương tiện vận chuyển. 

Thứ hai, thanh toán cước phí vận chuyển  

Thanh toán cước phí vận chuyển là nghĩa vụ chính của bên thuê vận chuyển. Mức cước phí được xác định theo thỏa thuận hoặc biểu phí của đơn vị cung cấp dịch vụ vận chuyển công cộng.  

Ngoài ra, bên thuê vận chuyển có thể phải chi trả các khoản phụ phí như chi phí lưu kho, lưu bãi. 

Thứ ba, trông coi hàng hóa trong quá trình vận chuyển  

Các bên có thể thỏa thuận để bên thuê vận chuyển cử người trông coi hàng hóa (người áp tải) trong trường hợp vận chuyển hàng hóa giá trị cao hoặc yêu cầu bảo quản đặc biệt. Nếu hàng hóa bị mất mát, hư hỏng trong thời gian bên thuê vận chuyển trông coi, bên thuê vận chuyển phải chịu trách nhiệm đối với các tổn thất phát sinh. 

Các quyền và nghĩa vụ trên được xác định nhằm đảm bảo sự công bằng và rõ ràng trong quan hệ hợp đồng, đồng thời bảo vệ lợi ích của các bên tham gia cũng như người thứ ba liên quan đến quá trình vận chuyển hàng hóa. 

 

 

 

>> Xem thêm: Hướng dẫn thanh toán bằng VNPay 

 

Thông tin liên hệ 

Hopdongmau.net nhận cung cấp các mẫu hợp đồng, biểu mẫu theo từng doanh nghiệp, cá nhân trên toàn quốc theo yêu cầu. 

Nếu bạn cần bất kỳ hỗ trợ nào về mẫu hợp đồng, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua các hình thức sau: 

Email: hotro@hopdongmau.net 

Điện thoại: (84) 28-6276 9900 

Hotline: 0918 88 79 28 (Hoàng Yến – Trợ lý)